Op donderdag 25 september 2025 organiseert IOED Lage Kempen een inspiratiedag rond funerair erfgoed. Deze dag is specifiek bedoeld voor medewerkers en bestuurders van de aangesloten gemeenten. Een gerichte ontmoetingsdag voor wie binnen de gemeente betrokken is bij het beleid, beheer of de erfgoedwerking van begraafplaatsen.
Tijdens deze dag laten we ons inspireren door praktijkvoorbeelden uit de regio en daarbuiten. We bekijken hoe erfgoed, ecologie en educatie elkaar kunnen versterken, en hoe we kunnen samenwerken aan toekomstgerichte begraafplaatsen met respect voor hun verleden.
We worden ontvangen in de Sint-Martinuskerk in Tessenderlo, waar het grootste deel van het programma plaatsvindt. Daarnaast verplaatsen we ons voor enkele onderdelen naar het gemeentehuis, het parochiaal centrum en trekken we te voet naar de begraafplaats voor een praktijkgerichte excursie.
We hopen natuurlijk dat iedereen de hele dag aanwezig kan zijn, maar indien dat niet mogelijk is, kan er ook per dagdeel ingeschreven worden. Inschrijven kan onderaan deze pagina.
08u45 – 09u15 Onthaal met koffie
09u15 - 09u30 Welkomtwoord en introductie
09u30 – 11.30 parellelle sessies (Keuze uit sessie 1 of 2)
Sessie 1: Vergroening van begraafplaatsen – visie, inrichting en onderhoud
Steeds meer gemeenten zetten stappen om hun begraafplaatsen te vergroenen en zo een meer natuurlijke en serene omgeving te creëren. Deze sessie toont drie inspirerende voorbeelden.
In Eksel werd de parkbegraafplaats in 2022 geopend: een groen en hedendaags herdenkingspark dat grotendeels in eigen beheer werd gerealiseerd door de gemeentelijke diensten. Stad Genk deelt haar visie op ecologisch beheer, waarbij grindpaden plaatsmaken voor gras en bloemenweides en begraafplaatsen zich ontwikkelen tot biodiverse ontmoetingsplekken. In Laak (Houthalen-Helchteren) loopt een pilootproject waarbij verschillende beplantingszones worden uitgetest en gemonitord, met oog voor zowel de natuurlijke uitstraling als het behoud en onderhoud van de aanwezige graftekens.
Sprekers: Hechtel-Eksel, Genk, Paulien Renckens (RLLK), …
Sessie 2: Inspirerende praktijkvoorbeelden en lokale toepassingen
Welke keuzes maken lokale besturen om hun begraafplaatsen anders in te richten, te beheren of betekenisvol te ontsluiten? In deze sessie delen enkele gemeenten hun concrete aanpak. We maken ruimte voor ontwerp, samenwerking tussen diensten, betrokkenheid van burgers en duurzame visie. Inspirerende voorbeelden tonen hoe maatwerk, creativiteit en beleid samenkomen op het terrein.
Sprekers: Jos Leroi (Diepenbeek), Joeri Steeno (Leuven), …
11u30 – 13u00 – Excursie naar de begraafplaats van Tessenderlo
Tijdens deze excursie nemen we alle deelnemers te voet mee naar de begraafplaats van Tessenderlo. Ter plaatse splitsen we de groep op in drie kleinere groepen die via een roulatiesysteem telkens een ander perspectief ontdekken. Elke deelnemer volgt drie korte rondleidingen van een klein half uur: een historische verkenning van de begraafplaats, een blik op de aanwezige ecologische waarde, en een inspirerend luik over educatieve en ontsluitingsmogelijkheden. Zo krijgt iedereen in korte tijd een veelzijdig beeld van hoe een begraafplaats vandaag én in de toekomst betekenisvol kan zijn.
Sprekers: François Van Gehuchten (LAD), Joke Roebben (RLLK), Niels Stoffels (IOED Lage Kempen)
13u00 – 14u00 – Lunchpauze
We verzamelen in het parochiecentrum naast de kerk om te lunchen en te netwerken. De lunch wordt voorzien door Compani.
14u00 – 16u00 – parelelle sessies (Keuze uit sessie 3 of 4)
Sessie 3: Juridisch kader & opmaak van de lijst met lokaal historisch waardevolle graven
Deze sessie staat volledig in het teken van de juridische en beleidsmatige context rond begraafplaatsen. We starten met een helder overzicht van het wettelijk kader, gebracht door Tamara Ingels. Zij licht de actuele wet- en regelgeving toe, waaronder concessies, ruimingen, omzendbrieven en de verantwoordelijkheden van gemeenten bij het beheer van begraafplaatsen. Daarbij wordt ingezoomd op de vertaalslag van deze regels naar de praktijk, met aandacht voor valkuilen, opportuniteiten en werkbare oplossingen.
Vervolgens gaat IOED Lage Kempen dieper in op de praktische aanpak van de Lijst van graven met lokaal historisch belang. We bespreken hoe zo’n lijst tot stand komt, welke criteria worden gehanteerd, hoe je deze integreert in het gemeentelijk beleid en hoe ze een rol kan spelen in het behoud van funerair erfgoed. Ook bruikleenconstructies, meterschap en de rol van vrijwilligers komen aan bod. Tot slot lichten we toe hoe IOED ‘Lage Kempen-besturen' hierin concreet kan ondersteunen, zowel inhoudelijk als organisatorisch.
Sprekers: Tamara Ingels (INTRO Cultuur en Media), Alexander Massoels (IOED Lage Kempen)
Sessie 4: Ontsluiting en educatief gebruik van begraafplaatsen
Begraafplaatsen zijn niet enkel plekken van herinnering, maar ook waardevolle plekken voor educatie en beleving. In deze sessie tonen we hoe erfgoed, educatie en digitale toepassingen elkaar kunnen versterken.
IOED Lage Kempen licht de twee Jong redt oud-projecten toe in Bilzen en Lommel, waarbij jongeren actief betrokken worden bij het behoud van funerair erfgoed. Vanuit de Provincie West-Vlaanderen wordt de educatieve module Op stap met Jefke voorgesteld, een praktijkvoorbeeld dat toont hoe kinderen en jongeren op een speelse en leerzame manier kennismaken met de waarde van begraafplaatsen.
Daarnaast presenteert Geo-IT het platform grafmonumenten.vlaanderen, een digitaal instrument waarmee bezoekers zowel praktische informatie over graven als erfgoedgegevens kunnen terugvinden, aangevuld met een gebruiksvriendelijke plattegrond.
Tot slot gaat Tamara Ingels in op de rol die begraafplaatsen kunnen spelen als ruimte voor ontmoeting en maatschappelijke dialoog, met inzichten uit haar reeks Memento Mori.
Sprekers: IOED Lage Kempen, Heidi Timmermans (Provincie West-Vlaanderen), Wouter De Wilde (Geo-IT), Tamara Ingels (INTRO Cultuur en Media)